Stres ve kaygı, savaş ya da kaç tepkisinin ve vücudun tehlikeye tepkisinin doğal bir parçasıdır. Stresin amacı kişiyi uyanık, odaklanmış ve bir tehditle başa çıkmaya hazır olmasını sağlamaktır.
Stres, duygusal veya fiziksel bir gerginlik hissidir. Sizi sinirli, kızgın veya gergin hissettiren herhangi bir olay veya düşünceden stres tepkisini yaratabilir.
Bu yazımızda bilimsel referanslarla stres ve kaygı arasındaki farkı anlatacağız.
Özet
- Anksiyete, bir kişinin strese karşı tepkisidir; kökeni içseldir. Anksiyete, tipik olarak, gerçekte tehdit edici olmayan durumlarda sürekli bir endişe veya korku hissi ile tanımlanır. Stresten farklı olarak, kötü durum geçtikten sonra bile endişe devam eder.
- Hem stres hem de kaygı insanlarda normal olarak ortaya çıkar, ancak doğası gereği kronik hale gelebilir.
- Stres tipik olarak dış faktörlere sahiptir. Dış stres faktörlerine göre yükselme ve düşme eğilimi gösterirken, bu her zaman endişe için geçerli değildir.
- Kaygı gerçekçi olmayan korku duygularına sebep olur, stres böyle etkiler yaratmayabilir.
Stres, kaygıya yol açabilir veya mevcut kaygıyı kötüleştirebilir, ancak bu tüm insanlar için geçerli değildir. Stres yaşayan bazı kişilerde (yüksek düzeyde bile olsa) kaygı belirtileri görülmez
Stres normal bir duygudur. İki ana stres türü vardır:
- Akut stres: Akut stres reaksiyonu , özellikle stresli bir olay nedeniyle semptomlar geliştiğinde ortaya çıkar.’Akut’ kelimesi, semptomların hızla geliştiği ancak genellikle uzun sürmediği anlamına gelir.Tüm insanlar bir anda akut stres yaşarlar. (kaynak) Örneğin: Soğuk duş almak, aralıklı oruç, antrenman yapmak sağlık akut stres yaratır.
- Kronik stres: Kronik stres, tedavi edilmezse sağlığınızı olumsuz yönde etkileyebilecek uzun süreli ve sürekli bir stres hissidir. Kronik strese o kadar alışabilirsiniz ki, bunun bir sorun olduğunun farkına varamazsınız. Stresi yönetmenin yollarını bulamazsanız, sağlık sorunlarına yol açabilir.
Hem stres hem de kaygı normaldir, ancak bazen insanları bunaltabilirler. (kaynak)
Haftalar veya aylar boyunca devam eden herhangi bir stres türü kronik strestir.
Stres ve Kaygı Arasındaki Farklar
Stres ve kaygı, vücudun doğal savaş ya da kaç tepkisinin bir parçasıdır. Birisi tehdit altında hissettiğinde, vücudu stres hormonları salgılar.
Stres hormonları kalbin daha hızlı atmasına neden olarak organlara ve uzuvlara daha fazla kan pompalanmasına neden olur.
Stres ve kaygı her ikisi de insan olmanın bir parçasıdır, ancak her ikisi de uzun süre devam ederse veya refahımızı veya günlük yaşamımızı etkilerse sorun olabilir.
Stres ve Anksiyete Belirtileri
| Stres Belirtileri* | Anksiyete Belirtileri* |
|---|---|
| Hızlı Klalp Atışı | Akıl yarışı yapmak veya tamamen boş gitmek |
| Nefes almada veya hiperventilasyonda zorluk | Kontrol edilmesi zor olan sinirlilik ve endişe |
| Terleme, sıcak veya soğuk titreme | Odaklanma veya konsantre olma zorluğu |
| Kararsız hissetmek | En kötü durum senaryosu ve “eğer” düşüncesi |
| Baş dönmesi veya baş dönmesi hissetmek | Korku veya panik duyguları |
| Mide bulantısı, karın ağrısı veya mide rahatsızlığı | Sinirlilik veya çabukluk |
| Kas gerginlikleri | Bağlantısız veya “dışarıda” hissetmek |
| Göğüste sıkışma veya ağrı hissi | Hipervijilans (çevrenin aşırı farkında) |
| Boğulma hissi | Huzursuz, gergin veya rahatsız hissetmek |
| Karıncalanma hissi | Yorgunluk veya halsizlik |
| Huzursuzluk veya dengesiz enerji dalgalanmaları | Uykusuzluk veya uykudan sonra huzursuzluk hissi |
| Aşırı duyular (koklama, duyma vb.) |
*Bunlar, olası semptomların hepsinin listeleri değildir.
- Stres kişinin ya savaşmaya ya da kaçmaya hazır olmasını sağlar. Ayrıca daha hızlı nefes alır ve tansiyonları yükselir.
- Aynı zamanda, bir kişinin duyuları keskinleşir ve vücutları, tüm parçaların ihtiyaç duydukları enerjiye sahip olmasını sağlamak için besinleri kana bırakır. Bunların başında kaslar gelir.
- Stres ve kaygı arasında ince bir çizgi vardır. Her ikisi de duygusal tepkilerdir, ancak stres tipik olarak harici bir tetikleyiciden kaynaklanır.
- Çoğu stresli durumun üstesinden gelmek zordur, ancak nihayetinde yönetilebilir. Anksiyete bozuklukları , normal, günlük görevleri yönetememenize neden olabilir. Çalışamayacak veya panik atak geçirecek kadar sıkıntılıysanız, altta yatan sorun anksiyete bozukluğu olabilir.
Kaygı ve stresin nedenleri “tetikleyiciler” olarak bilinir. Anksiyete, her bireye özgü çevresel faktörler, genetik ve kimyasal dengesizliklerin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir. Kimyasal bozukluklar arasında, anksiyete ile ilişkilendirilmiş serotonin eksikliği de gelmektedir.
Nörotransmiterler olan serotonin, dopamin, norepinefrin ve gama-aminobütirik asit (GABA) ‘nın özellikle duygudurum ve anksiyete bozuklukları ile bağlantılı olduğuna inanılmaktadır. Bu nörotransmitterler, çeşitli bedensel ve zihinsel işlevleri düzenlemekten sorumludur.
Kaynak: https://www.verywellmind.com/is-panic-disorder-caused-by-a-chemical-imbalance
Stres ve Kaygı Nasıl Giderilir?
Stres ve kaygı çok benzer olduğundan, aynı başa çıkma becerileri ve stratejileri genellikle her ikisini de azaltmada yardımcı olur. İnsanlar stres ve kaygıyı farklı deneyimlediğinden, bir kişide işe yarayan stratejiler bir başkasında işe yaramayabilir. Farklı stratejileri örneklemek, genellikle sizin için en uygun olanları belirlemede gerçekten yardımcı olur.
Yüksek düzeyde stres ve kaygıya sahip olanlar profesyonel tedaviye başvurmalıdır, ancak yine de bu stratejilerden bazılarından yararlanabilirler: 4
- Düzenli egzersiz: Düzenli egzersiz özgüveni artırabilir, ruh halinizi iyileştirebilir, rahatlamanıza yardımcı olabilir ve hafif depresyon ve anksiyete belirtilerini azaltabilir. (kaynak)
- Uyku: Dengeyi, enerjiyi, ruh halini geri kazanmaya ve fiziksel ve bilişsel işleyişin tüm yönlerini iyileştirmeye yardımcı olan yeterli uyku, beyin ve vücut için gereklidir.
- Farkındalık ve meditasyon, stres ve kaygıyı azaltmak için kanıtlanmış stratejilerdir ve zihni, endişe ve stresi besleyen yararsız düşüncelerden ve hikayelerden kurtarmak için eğitmeye yardımcı olur. Bunun yanında bilişsel davranışçı terapi, duygusal özgürleşme teknikleri, hipnoz gibi yöntemler kullanılabilir.
- Sosyalleşme: Fiziksel ve zihinsel sağlığın tüm yönleri için önemlidir ve ayrıca insanların stres ve kaygıyı azaltmasına yardımcı olmada önemli olduğu kanıtlanmıştır. Sosyalleşme ve özgüveni arttırmak için Brazilian-Jiu jitsu önermekteyiz. Ayrıca sosyalleşme “oksitosin” hormonu üretimini de arttıracaktır.
- Hedef belirlemek: Daha büyük bir amaç, kontrol ve yön duygusu hissetmenize yardımcı olacak hedefler belirleyin ve onlara doğru çalışın. Stres ve kaygı genellikle şu anki ve gelecekteki sorunlar etrafında toplandığından, hedefler belirlemek ve bu hedeflere yönelik çalışmak, insanların yaşamın olumlu yönleriyle temas halinde kalmasına ve gelecek için umudunu korumasına yardımcı olur.
Kaygıyı azaltmak için internet üzerinde en geniş rehberimizi okumanızı öneririz
İlginizi çekebilir: Kaygıyı Azaltmak İçin Yöntemler
Stres ve Kaygıda: Gluten, Kafein ve Probiyotikler Önemli
Anksiyete genellikle çölyak hastalığı ve glüten duyarlılığı ile ilişkilidir. Araştırmalar karışık sonuçlar gözlemlese de, birkaç çalışma glütensiz bir diyet izlemenin çölyak hastalığı veya glütene duyarlılığı olan kişilerde anksiyete semptomlarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermektedir.
İlginizi çekebilir: Gluten: Beyni Nasıl Etkiliyor?
Bazı araştırmalar, probiyotiklerin ruh halini ve bilişsel işlevi artırmaya ve stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olabileceğini bulmuştur .
Bağırsakta iltihaplar ve zararlı bakterlerin çoğalması beyne olumsuz sinyal gönderebilir. (Tam terside geçerlidir.) Bu nedenle, bir kişinin mide veya bağırsak sıkıntısı, kaygı, stres veya depresyonun nedeni veya ürünü olabilir. Bağırsak ile beyin arasında ciddi oranda ilişki vardır. Bu vagus sinir sistemiyle gerçekleşir ve GABA gibi önemli beyin kimyasalları bakteriler tarafından sentezlenir. GABA özellikle kaygı bozukluğunda önemli rol oynamaktadır.
Merkezi sinir sisteminin ana inhibitör nörotransmitteri olan gama-aminobütirik asit (GABA), Lactobacillus ve Bifidobacterium türlerinin bakteri cinsleri tarafından üretilebilir.
Bağırsak Sağlığını Doğal Yoldan Geliştirmek Yöntemler
- Ev Yapımı Elma Sirkesi: Pastörize edilmemiş elma sirkesi hem prebiyotik hem de canlı bakteri kaynağıdır. ACV asidiktir ve bu nedenle mide asiditesi düşük olan kişiler için ACV kullanmak sindirime yardımcı olmak için mide asidi seviyelerini yükseltmeye yardımcı olabilir
- Kefir Tüketmek: Kefir gibi probiyotikler, bağırsaklarınızdaki dost bakteri dengesinin yeniden kurulmasına yardımcı olabilir. Bunun yanında, Farelerde yapılan yeni bir araştırmaya göre kefir tüketimi, birçok önemli bilişsel işlevden sorumlu olan ve anksiyete ve kaygı gibi durumlarda yardımcı olan nörotransmitter GABA’nın üretimini artırabilir .
- Antrenman Yapmak: Egzersizin bağırsak florasındaki yararlı bakterileri etkilediğini duyunca şaşırmayın. Son çalışmalar, aşırı olmayan antrenmanın faydalı mikrobiyal türlerin sayısını artırabileceğini, mikroflora çeşitliliğini zenginleştirebileceğini ve ortak bakterilerin gelişimini iyileştirebileceğini düşündürmektedir. (kaynak)
Kafeinden Uzak Durmak veya Azaltmak Gerekebilir
Yüksek düzeyde kafein yalnızca kaygı ve sinirliliği artırmakla kalmaz, aynı zamanda vücutta iyi hissettiren kimyasal serotonin üretimini de azaltarak depresif bir ruh haline neden olur”
Probiyotikler Önemli
Probiyotik bakterileri probiyotiklerin stres altındaki insanlarda performansındaki kaygı puanlarını hafifletebileceğini görüldü.
İlginizi çekebilir: Lactobacillus Acidophilus Ne İşe Yarar?
Kaynaklar – Referanslar
Kaynak: https://www.choosingtherapy.com/stress-vs-anxiety/
Kaynak: https://www.healthline.com/health/caffeine-and-anxiety
Türkiye’nin En Güvenilir Sağlık Sitesi – İFDİYETİ