“Dopamin” açlığı çekiyor, motivasyon eksikliğinden müzdaripseniz “L-Tirozin” sizin için yararlı olabilir. “Dopamin artıran vitaminler” nelerdir? Tirozinin bu noktada yeri nedir? Bu yazıda bilimsel bir şekilde araştırmalar yapacağız.
Tirozin genel olarak “tetikte”, “odaklanmış” ve “enerjik” hissetmemiz için kullanılan bir amino asittir. Bu özellikleriyle kafeine benzetebilirsiniz ama kafein gibi “stimule” edici uyarıcı değildir.
Sinir sisteminde duygu durumumuzu arttıracak sinyallerin oluşturulmasında ve hormonların üretiminde yardımcı olur.(kaynak)
Hap Bilgiler
- Tirozin, nörotransmiterlerin bir öncüsüdür ve plazma nörotransmiter düzeylerini (özellikle dopamin ve norepinefrin) artırır, ama her insanda duygu durumunu geliştirmez.
- Genel olarak fareler üzerindeki çalışmalarda tirozinin stres, soğuk, yorgunluk, uzun süreli çalışma ve uyku yoksunluğu, stres hormonu seviyelerinde azalma ile yararlı olduğunu bulmuştur. Hayvan deneylerinde görülen stres kaynaklı kilo kaybında azalma, ve insan deneylerinde bilişsel ve fiziksel performansta görülen iyileşmeler arasındadır
- Beynin içinde dopamin motor kontrol, motivasyon, uyarılma, pekiştirme ve ödüllendirmenin yanı sıra emzirme, cinsel tatmin ve mide bulantısı gibi alt düzey işlevlerde önemli roller oynar. Dopaminin doğrudan öncüsü L -DOPA, esansiyel amino asit fenilalanin’den veya esansiyel olmayan amino asit tirozinden doğrudan sentezlenebilir
Tirozin Nedir?
Yukarıdaki altı çizdiğimiz yerlere bakarsanız, dopamin sentezi için gerekli olan aşamalar gösterilmektedir. Tirozin ilk önce TH enzimi ile DOPA’ya dönüşüyor. Oradan, Tekrar enzim ile Dopamin ve C vitamini yardımıyla da Noradrenaline dönüşüyor.
Tirozin esasen şu etmen durumlarda yardımcı olur:
- Dopamin: Tirozin esas olarak dopamin sentezinde kullanılır. Dopamin ise “ödül” sisteminin düzenlenmesinde büyük önem taşıyan bir hormondur. Yeterli ödül sistemi olmazsa kendimizde motivasyon eksikliği, depresyon hissedebiliriz.
- Adrenalin ve Noradrenalin: Aralıklı oruç, soğuk duş gibi doğal yollardan kendimizi strese sokuyorsak adrenalin ve noradrenalin salınımı yüksek olacaktır. Bunun yanından iş stresi, ağır sporlar ve bir takım fiziksel etmenlerde vücuttan adrenalin salınımı arttıracaktır. Bu hormonlar yeterli miktarda üretilebilmesi için “Tirozin” amino asidine ihtiyacımız vardır.
Tirozini bunun yanında antrenman öncesi performans arttırmak amacıyla gıda takviyelerine koyarlar. Takviye olarak tirozin alımı “adrenalin”, “dopamin” ve “norepinefrin” artışını destekler. Özellikle bu önemli hormonların artması “hafızamız” üzerinde olumlu etkilere sahiptir.
Tirozin ve Stres
Stresten kaçamayız ama strese verdiğimiz yanıtı tolere edebilecek hale gelebiliriz. Diyet değişikliği, sosyal şartlar ve çevresel toksinler gibi bir çok etmen vücudumuzda duygusal ve fiziksel stres yaratır.
Ayrıca stres sonucu hafızamızda kayıplar yaşayabiliriz. Unutkanlık ve bilişsel zayıflamalar görülebilir.
Denek hayvanların uzun süreli soğuğa maruz kalması hafızalarında zayıflamaya yol açtığı gözlemleniyor. Eğer bu deneklere “L-Tirozin” takviyesi verilirse kaybedilen hafızaların geri geldiği gözlemleniyor. (kaynak)
İnsanlar üzerinde yapılan araştırmada ise bilişsel odaklanma gerektiren işte, tirozin kullananlar daha iyi yanıtlar vermiş.(kaynak)
Yanı tirozin stres sonucu oluşan zihinsel yorgunluğu engellenmesinde yardımcı olabilir. Hayatımızda sürekli yetiştirilmesi gereken işler olduğu düşünülünce tirozin mantıklı olabilir.
Uykusuzluk durumlarında beynimiz kötü etkilenir Bu gibi durumlarda “tirozin” bize yardımcı olabilir. Özellikle uykusuz günlerde bilişsel yorgunluğun azaltılmasında etkilidir.
Yanı tirozin stres sonucu zihinsel yorgunluk, hafıza noksanlığı ve motivasyonsuzluk gibi durumlarda bize yardımcı olur. Bu konu üzerinde daha fazla araştırma ihtiyaç olduğunu unutmayın.
Eğer stres yönetimi ile ilgili çözüm arıyorsanız ayrıca size önerim meditasyon denemeniz. Yazımızı muhakkak okuyun.
İlginizi çekebilir: Meditasyon nedir?
Bunu yanından tirozin, “Fenilketonüri ” dediğimiz genetik kusur sonucu amino asit metabolizması kusurunda destek sağlayabilir.
Tirozin ve Depresyon
Beyindeki kimyasallardaki eksiklik ve bozukluk bizi depresyona sokabilir. Bunun yanından antidepresanların çalışma mantıkları beyindeki kimyasalları düzeltmek yönündedir.
Tiroz bahsettiğimiz bu kimyasalların desteklenmesinde yardımcı olur. (kaynak)
Sadece “tirozin” depresyonu çözemez. Hatta bir araştırmada kg başına 100mg tirozin takviyesi verilen deneklerde, antidepresan kullananlara oranla 4 haftanın sonunda hiç etki görülmemiş.(kaynak)
Fakat bu demek değildir ki işe yaramaz. Özellikle depresyon sebebi adrenalin, dopamin ve buna bağlı noradrenalin eksikliği kaynaklıysa tirozin yardımcı olabilir.
Bir araştırmada “dopamin eksikliği” kaynaklı depresyona sahipseniz “tirozin” bu konuda yardımcı olabileceğini söylüyor. (kaynak)
Dopamin eksikliği motivasyonsuzluk ve düşük enerjiyle bağlantılıdır. (kaynak)
Tirozin depresyonu tedavi edebilecek demek çok iddialı bir ergümandır. Daha çok araştırmaya gerek vardır. Ayrıca depresyon tek bir amino aside bağlı olmayabilir.
Bunun yanından depresyonda “Tirozin” ve “Triptofan” kombinasyonu kullanımı da yaygın. Bunun temel sebebi “dopamin” üretimi için “tirozin”, “Serotonin” üretimi için “Triptofan” mantığı gütmesi. Böylece beyin kimyasında çoklu değişim sağlaması amaçlar.
Bunun yanından beyin kimyasında olumlu değişiklik için tavsiyemiz omega-3 tüketimi olur.
Tirozin Yan Etkileri
Tirozin, beyin tarafından sinir hücreleri arasında bilgi iletmek için kullanılan kimyasallar olan nörotransmiterleri yapmak için bir öncü olarak kullanılır. Bundan dolayı, beyin kimyasallarını etkileyen ilaçlarla kullanılmamalı.
Bunun dışında tirozin genel olarak güvenli bir takviyedir. Fakat ilaçlarla etkileşime girebilme ihtimalini unutmayınız.
Antidepresanlardan “Monoamin oksidaz inhibitörleri” kullanıyorsanız bu ilacın tirozin kombinasyonu önerilmiyor. özellikle “antidepresan” kullanıyorsanız doktor dahilinde tirozin kullanımı seçin.
Tirozin tiroid hormonunun çalışmasını destekler. Eğer tiroid hormonu ile ilgili sıkıntınız varsa aynı şekilde dikkatli olun. Tiroid hormonun temel yapı taşlarından biri tirozin olduğu için, özellikle tiroid ilaçları ile tirozin bu hormonun aşırı çalışmasını arttırabilir.
L-dopa takviyesi
Etki mekanizması, beyinde bir kimyasal olan dopaminin parçalanmasında azalmaya neden olmasıdır. Bazı insanlar, Parkinson ve Huntington dahil olmak üzere diğer koşullar için de kullanır. Genellikle parkinson hastalarına reçete edilen L-DOPA ile tirozin kullanımı, L-DOPA’nın aktivasyonunu azaltabilir.
Tirozini Nasıl Kullanmalıyız?
Tirozin emilimini arttırmak için “aç karna” alınmalıdır. Bunun yanından C vitamini ve B6 vitamini tirozin sentezini arttırmaya yardımcıdır.
Bunun yanında 500 ile 2000mg arası antrenmandan 60 dakika öncesi alınımı yaygındır.