Yemek yedikten sonra bir sis hissi yaşayan, konsantre olamayan veya net düşünemeyen insanlar var. Genelde, bir tür uyuşturucu kullanmış gibi hissederler, hatta bunama gibi bir akıl hastalığının erken evrelerinde olduklarını düşünecek kadar ileri giderler.
Bazı durumlarda, yıllarca tekrarlayan bu semptom ve rahatsızlıkların arkasında, glüten sağlığa sandığınızdan daha zararlı olduğu için glüten intoleransı vardır .
Gluten hastalığa neden olur mu?
Glutenin beyninizi ve zihinsel sağlığınızı etkilemesinin iki ana yolu vardır:
- Gluten ile ilgili bozuklukları olan kişilerde, gluten iltihaba neden olabilir. Bu iltihap, beyniniz de dahil olmak üzere vücudunuzun herhangi bir bölümünü etkileyebilir ve psikiyatrik veya davranışsal sorunlar, duygudurum bozuklukları veya “sisli beyin” veya bilişsel ve hafıza sorunları olarak ortaya çıkabilir.
- Bazı insanlar, glütenin vücuttaki fiziksel etkileriyle doğrudan ilişkili olmayan stres ve zor duygular da dahil olmak üzere psikolojik etkiler yaşarlar. Bir otoimmün hastalıkla uğraşmak veya glütensiz giderken büyük diyet ve günlük alışkanlık değişiklikleri yapmak zor olabilir.
- Gluten, bazı insanlarda depresif semptomlar, kaygı bozukluğu ve beyin sisine sebep olabilir.
İshal, mide rahatsızlığı, karın ağrısı ve şişkinlik gibi belirtilerle glütene kötü tepki verdiğinizi fark ettiyseniz, çölyak hastalığı için test yaptırmak için bir doktora görünün
Glutenin Fizyolojik ve Nörolojik Etkileri
Gluten’in beyin üzerindeki etkisine ilişkin araştırmalar sınırlıdır. Bununla birlikte, çölyak hastalığı ve glüten duyarlılığı ile hastalığa sebep olabilecek bağlantılar mevcuttur.
Araştırma: Çölyak hastalığının nörolojik etkileri üzerine yapılan bir çalışmada , araştırmacılar hastaların %42’sinin sık sık baş ağrısı yaşadığını, %24’ünün yürüme dengesizliği bildirdiğini ve %12’sinin kalıcı duyusal semptomlara sahip olduğunu gözlemledi. (kaynak)
Bunun boyutu hakkında bilginiz var mı?
İşin garip tarafi, sonraki araştırmada kanıtlar güçlendi. Hastaların anormal beyin görüntülemesine sahip olduğunu buldu. (kaynak)
Gluten ve anksiyete bozuklukları, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), depresif ve duygudurum bozuklukları ve şizofreni arasında bağlantılar bildirilmiştir.
Araştırmacılar, kaygı bozukluğu kişilerin glütene karşı artan bir duyarlılığa sahip olabileceğini ve glütensiz bir diyetin çölyak hastalarında depresyonu değil, kaygıyı azaltmaya yardımcı olduğu bir araştırmaya işaret etti.
Kaygıyla ilgili, internetteki geniş kapsamlı yazımızı okumanızı öneririz.
İlginizi çekebilir: Kaygıyı Yenebilmek İçin Bilimsel Stratejiler
Glutensiz bir diyet, geleneksel terapi veya ilaç yoluyla zihinsel sağlık sorunlarını ele almanın yerini tutmaz. Bununla birlikte, zihinsel sağlık sorunları yaşıyorsanız, diyetinizi incelemek, sağlık uzmanınızla görüşürken uygun bir düşünce olabilir. (kaynak)
“Beyin sisi” veya “çölyak sisi” olarak da bilinen glüten kaynaklı nörobilişsel bozukluğun, çölyak hastalığı ve glütenle ilgili bozuklukları olan birçok kişide bir semptom olduğu bulunmuştur.
Glütenle İlgili Bozukluklar Yaşam Kalitesini Nasıl Etkileyebilir?
Yaşamlarının uzun yıllarını bir tür zihinsel sis içinde geçiren, konsantre olamayan , işte ya da eğitimde bilgileri doğru bir şekilde işleyemeyen birçok insan var.
Gluten sindirimi çok zordur. Çoğu durumda, amino asitleri bağırsakta tamamen parçalanmaz. (kaynak) Bu protein parçalarına peptit adı verilir ve bağırsak mukozasına bağlı olarak kan dolaşımına ulaştıklarında vücuttaki endorfin gibi beyin için önemli işlevleri yerine getiren, ağrı, mutluluk kontrolünde görev alan diğer maddeleri değiştirebilirler
.Araştırmalar, otoimmün ve diğer kronik hastalıkları olan kişilerin, özellikle yanlış teşhis konulduğunda veya uygun şekilde tedavi edilmediğinde, zihinsel sağlıklarına zarar verebilecek stres yaşayabileceğini göstermiştir.
Glutensiz bir diyet, çölyak hastalığı hastalarında beyin sisini rahatlatabilir . Çölyak hastalığının yaygın semptomları karın ağrısı, kabızlık, ishal ve krampları içerir, ancak genellikle gözden kaçan başka bir semptom beyin sisidir.
Gluten intoleransının etkileri
Gluten peptitleri, iltihaplanma ile sonuçlanan alerjik reaksiyonları tetikleyebilir
Gluten alerjisinin beyin iltihabına neden olduğu durumlarda , tespit edilmesi daha da zordur. Beyin dokusu derinin aksine ağrı, kaşıntı veya şişlik göstermez.
Gluten intoleransı ve demir eksikliği
Gluten intoleransı da bağırsaktan kaynaklanır. Semptomları hazımsızlıkla sınırlı değildir, aynı zamanda görünüşte bilinmeyen bir nedene sahip kronik yorgunluk şeklini de alabilir. Diğer durumlarda, glüten duyarlılığı, anemi, demir eksikliğinden kaynaklanan sürekli yorgunluk gibi başka rahatsızlıklara neden olabilir. (kaynak)
Demir emilim bozukluğu genellikle bir glüten alerjisinin sonucudur. Bu durumlarda diyetten glüten çıkarıldığında demir doğru bir şekilde emilir ve kansızlık ortadan kalkar.
Midede asit eksikliği
Glüten proteinlerinin zayıf sindirimi ve mide asidi eksikliği, glüten alerjisi veya çölyak hastalığını ortaya çıkarabilir
Öte yandan çinko ve B6 vitamini eksikliği de bazı mide asidi eksikliklerine yol açabilir. Nadiren asitlenme veya mide ekşimesi, sağlıksız diyetlerden veya önceden var olan çölyak hastalığından kaynaklanabilir.
İlginizi çekebilir: Mide Asidini Güçlendirmek İçin Stratejiler
Çölyak hastalığının aksine, glüten duyarlılığı bağırsağa zarar vermez. Gluten duyarlılığı için kabul edilmiş bir tıbbi test yoktur, bu nedenle doktorunuza belirtileriniz hakkında bilgi vermelisiniz.
Glutensiz Diyet zihinsel berraklığı destekler
Çölyak hastalığından muzdarip veya glütene karşı özel bir duyarlılığı olan kişiler yukarıda açıklanan sorunları yaşarlar, vücut üzerindeki gerçek etkilerinin ne olduğunu doğrulayabilmek için glütensiz bir diyet uygulamak faydalı olabilir. (kaynak)
Enerji veya konsantrasyon eksikliği sorununun glüten intoleransından kaynaklanıp kaynaklanmadığını ancak bu şekilde anlamak mümkündür.(kaynak)
Bu testi titizlikle gerçekleştirmek için en az dört hafta boyunca glüten içeren hiçbir gıdanın yenilmeyeceği takip edilmelidir.
Rahatsızlığın bir gluten alerjisinden kaynaklanması durumunda, onu diyetinizden çıkardıktan sonra daha net düşünebileceğinizi ve konsantre olma ve öğrenme yeteneğinizin artacağını fark edeceksiniz. Ayrıca ruh halinizi iyileştirebilir ve bu şekilde zihinsel karışıklığı ortadan kaldırabilir.
Bağırsak Sağlığı İçin Glifosatın Tehlikeleri
Gluten dışında bağırsak ve beyin sağlığını tehdit eden bir kimyasal var. Geçtiğimiz yıllarda bilim adamları, böcek öldürücü ve diğer yaygın yabani ot öldürücülerin aktif bileşeni olan glifosatın, bağırsakları etkilediğini bulmuştur. Ayrıca folat ve nörotransmitter sentezini azaltır(dopamin, serotonin) ve antibiyotik görevi görür. Bu da faydalı bakterilerin de ölmesine sebep olur.
Glifosat ayrıca önemli minerallerin yapısına bağlanır, sülfatın sentezini ve taşınmasını bozar ve amino asitlerin (fenilalanin, tirozin ve triptofan) sentezine müdahale eder. Bu da bağırsak sağlığını olumsuz etkiler. Ve meyetilasyon yollarını yavaşlatır ve hipofiz bezinin hipotiroidizme neden olabilen tiroid uyarıcı hormon salmasını durdurur.
Glutensiz Diyet nasıl takip edilir?
Gluten, buğday, çavdar, arpa, yulaf gibi en yaygın tahıllarda ve bu gıdaların türevlerinde herhangi bir işleme biçiminde (unlu mamuller, hamur işleri, makarna, un, ekmek, kek, bisküvi, tatlılar vb.) bulunur.
Glutensiz veya çölyak diyetini uygulamak zor değil, sadece biraz disiplin gerektiriyor:
- Buğday unu yerine karabuğday, mısır veya darı gibi başka bir un türü kullanabiliriz. Fırında kek yapmak istiyorsanız, glutensiz un malzemeleri bağlama özelliği olmadığından özel bir un seçmelisiniz. Hindistan cevizi unu, badem unu, Nohut unu, Fındık unu, Kestane unu, Esmer pirinç unu, pirinç unu glutensiz unlara örnektir.
- Buğday veya çavdar ekmeğini kepekli mısır ekmeği, darı, kahverengi pirinç veya kepekli karabuğday ekmeği ile değiştirin
- Geleneksel makarna yerine karabuğday, mısır veya soya makarnası kullanın.
- Kahvaltıda yulaf ezmesini glütensiz tahıllar veya pullarla değiştirin.
Sonuç: Gluten Beyni Etkiler mi?
- Doğru bir teşhis almak, neyin yanlış olduğunu bilmeden hissettiğiniz stresi hafifletebilir. Bunun yanında, diyet programını direk değiştirmek bazı insanlar için stresli olabilir
- Ketojenik diyet glutensiz beslenmeyi içeririr. Bir çok insan, ketojenik diyete bağladıklarında gluten tüketmedikleri için iyi hissedebilirler.
- Gluten beyin kimyasalını değiştirir, sindirim sorunları, depresyon ve kaygı bozukluğu tetikleyebilir. Bu durum çölyak hastalığı olanlarda daha belirgindir.
Beyin kimyasalları (Dopamin, Serotonin, Asetilkolin, Endorfin, GABA) gibi kimyasallar mutluluk hormonu olarak adlandırılır. Sinir sisteminde iltihap, gıda hassasiyetleri, çölyak hastalığı ve daha bir takım problemler bunların üretimini sekteye uğratır.
Zamanla, glütensiz yaşama hakkında daha fazla şey öğrendikçe, gluten tüketmeyi azaltabilirsiniz.
Bazı insanlar, gluten hassasiyeti olduğu gibi laktoz intoleransı da vardır. Eğer süt ürünlerini tükettiğiniz zaman şişkinlik gibi durumlar yaşıyorsanız bir test yaptırmanızı öneririz.