Fruktozun insan sağlığı üzerindeki etkisi birçok tartışmanın kaynağı olmuştur. Bunun nedeni, işlenmiş gıdalara şeker ve yüksek fruktozlu mısır şurubu eklenmesi nedeniyle insanların her zamankinden daha fazla fruktoz tüketmesidir.
İnsanların glütensiz intoleransı veya laktoz intoleransı olduğunu duymuş olabilr ama bazı insanlarda gizliden fruktoz intoleransı vardır.
Fruktoz, meyvelerde, sebzelerde ve balda doğal olarak bulunan bir şekerdir. Bir kişi fruktozu sindiremediğinde veya ememediğinde, fruktoz intoleransı olabilir.
Kalıtsal fruktoz intoleransı adı verilen daha şiddetli bir fruktoz intoleransı formuna sahip kişilerde bebeklik döneminde semptomlar gelişir. Tedavi edilmediğinde karaciğer ve böbrek yetmezliği gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlar gelişebilir. (kaynak)
Temel Noktalar
- Fruktoz, glikoz gibi basit bir şekerdir. Ancak glikozun aksine, fruktoz doğrudan enerji olarak kullanılmaz. Bunun yerine, ince bağırsağınız ve karaciğeriniz fruktozu glikoza dönüştürür, böylece depolanabilir ve enerji için kullanılabilir
- Araştırmacılar, yüksek fruktozlu gıdalar ile obezite, diyabet ve hatta bazı kanserler arasındaki bağlantıları inceliyorlar
- Sindirim sisteminiz fruktozu düzgün bir şekilde emmediğinde karın ağrısı, ishal ve gaza neden olabilir.
- Fruktoz intoleransı olan kişiler meyve suları, elma, üzüm, karpuz, kuşkonmaz, bezelye ve kabak gibi yüksek fruktozlu yiyecekleri sınırlandırmalıdır.
- Diyet fruktoz intoleransı olan kişiler, düşük fruktozlu bir diyet izlemelidir. Ketojenik diyet doğal olarak fruktoz intoleransı olanlar için faydalı olabilir
Ketojenik diyet doğal olarak karbonhidrat kısıtlıdır, bundan dolayı fruktoz intoleransı olan insanlar için harika bir seçenektir. Bunun yanında eliminasyon diyetleri de kullanılabilir.
Fruktoz İntoleransı Türleri
Çoğu insan fruktozu sorunsuz bir şekilde glikoza dönüştürebilir. Bununla birlikte, bazı insanlar fruktoza karşı bir intolerans geliştirebilir ve bu da vücutlarının fruktozu düzgün bir şekilde metabolize etmesini (parçalamasını) zorlaştırır.
Şu an bilimsel olarak üç tip fruktoz intoleransı vardır.
Fruktoz Malabsorpsiyonu
Fruktoz malabsorpsiyonu aslında yaygındır.
Diğer gıda hassasiyetlerinde olduğu gibi, genetik, yaşam tarzı faktörleri, fruktoza maruz kalma ve genel sağlığın bir kombinasyonu buna neden olabilir.
Fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler, fruktozu doğru bir şekilde ememez veya sindiremezler. Sonuç olarak, fruktoz kalın bağırsağa geçerek gaz ve ağrılı sindirime neden olur. Aynı şekilde laktoza benzer semptomlar gösterir.
İlginizi çekebilir: Laktoz İntoleransı Nedir?
Fruktoz emilim bozukluğu olan bazı kişilerin, fermente olabilen oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller (FODMAP’ler) içeren bir grup gıdaya karşı hassasiyetleri vardır.
FODMAP’ler hem doğal hem de yapay tatlandırıcı türlerini içerir.
Fruktoz Enzim Eksikliği (Esansiyel fruktozüri)
Esansiyel fruktozüri veya fruktokinaz eksikliği, bir kişinin bilmeden sahip olabileceği zararsız bir hastalıktır.
Eğer bir durum çekinik ise, bir çocuğun ancak her iki ebeveynden de geni alırsa buna sahip olacağı anlamına gelir. Geni bir ebeveynden alıp diğerinden almazlarsa, taşıyıcı olurlar.
Esansiyel fruktozürisi olan kişilerde, fruktozu parçalayabilen hepatik fruktokinaz adı verilen bir karaciğer enzimi yoktur.
Esansiyel fruktozüri zararlı değildir. Bu duruma sahip kişiler tipik olarak asemptomatiktir ve tedaviye ihtiyaç duymazlar.
Kalıtsal Fruktoz intoleransı
Kalıtsal fruktoz intoleransı genetik bir bozukluktur. Vücudunuz, fruktoz intoleransınız olduğunda fruktozu parçalamak için gerekli olan protein veya enzimden yoksundur. Bu, vücudunuzun birçok farklı gıdada bulunan fruktozu sindiremeyeceği anlamına gelir. (kaynak)
Bir kişi kahverengi şeker gibi fruktoz ve fruktoz öncülerini sindiremediğinde ortaya çıkar.
Kalıtsal fruktoz intoleransı olanlar, 2007’den itibaren yapılan çalışmalara göre, fruktoz-1-fosfat aldolaz adı verilen fruktozu sindirmeye yardımcı olan bir enzimin yeterli aktivitesinden yoksundur .
Sindirilmeyen fruktoz karaciğer ve böbreklerde birikir. Bu, karaciğer yetmezliği ve böbrek yetmezliği gibi ciddi ve hatta yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.
Peki Fruktoz intoleransı belirtileri Nelerdir?
Bir kişinin yaşadığı semptomlar, fruktoz intoleransının türüne bağlı olabilir.
Fruktoz malabsorpsiyonu
Fruktoz malabsorpsiyonu neden olabilir:
- Gaz
- Şişkinlik
- İshal
- Mide bulantısı
Kalıtsal fruktoz intoleransı
Kalıtsal fruktoz intoleransı doğumda mevcuttur, bu da çoğu bebeğin katı yiyecekler yemeye başladıklarında semptomlar yaşayacağı anlamına gelir.
Tedavi veya yaşam tarzı değişiklikleri olmadan yaşamı tehdit edebilir.
Belirtiler şunları içerir:
- Tatlılardan güçlü bir hoşlanmama
- Büyüme gecikmeleri
- Kusma
- Sarılık
- Bozulmuş fiziksel gelişim
- Hiperventilasyon
- Karaciğer veya böbrek yetmezliği
Tedavi ve yönetim
Fruktoz intoleransının türü, doktorların onu nasıl tedavi ettiğini veya yöneteceğini de belirleyecektir.
- Fruktoz intoleransının türü, doktorların onu nasıl tedavi ettiğini veya yöneteceğini de belirleyecektir.
- Semptomlar azaldıktan sonra, kişi ne kadar fruktozu tolere edebileceğini belirlemek için yiyecekleri kademeli olarak yeniden verebilir.
Tipik olarak, fruktoz emilim bozukluğu olanlar semptom yaşamadan günde 10-15 gram fruktoz tüketebilir.
- Kalıtsal fruktoz intoleransı Hiçbir tedavi kalıtsal fruktoz intoleransını tedavi edemez. Bunun yerine, bir kişi fruktoz tüketmekten kaçınmalıdır.
Fruktoz içermeyen bir diyet, kişinin tüm meyvelerden ve diğer birçok gıdadan uzak durmasını gerektirdiğinden, dengeli, besleyici bir diyet yemek için desteğe ihtiyacı olabilir.
Güzel haber, keto diyeti bu konuda destek sağlar.
Kaçınılması Gereken Yiyecekler
Fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler, daha az fruktoz yiyerek ancak fruktozu diyetlerinden tamamen çıkarmayarak semptomlarını hafifletir.
Bununla birlikte, kalıtsal fruktoz intoleransı olan kişiler, fruktozu diyetlerinden çıkarmalıdır. Bunu yapmak için aşağıdaki yiyeceklerden kaçınmaları gerekecektir:
- Soda ve önceden paketlenmiş unlu mamuller gibi birçok işlenmiş ürünü içeren yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren herhangi bir yiyecek ve içecek
- Birçok şeker ve sakızda bulunan sorbitol
- Meyve
- Meyveli atıştırmalıklar
Genel olarak Gıda İntoleransı listesi Bilmek İsteyenler
| ET GRUBU | Kuzu Eti, Sığır Eti, Domuz Eti, Tavuk Eti, Hindi Eti |
|---|---|
| DENİZ ÜRÜNLERİ | Ton Balığı, Alabalık, Somon, Sardalya, Pisi Balığı, Tuna, Karides |
| YUMURTA ve SÜT ÜRÜNLERİ | Kazein, İnek Sütü, Koyun Sütü, Keçi Sütü, Kamember Peyniri, Parmesan Peyniri, Rokfor, Yumurta Sarısı, Yumurta Akı |
| MEYVELER | Elma, Şeftali, Kiraz, Erik, Üzüm, Çilek, Ahududu, Greyfurt, Portakal, Limon, Ananas, Muz, Hurma, Kivi, Mango, Kavun, Armut |
| SEBZELER | Zeytin, Rezene, Salatalık, Dolma Biber, Kuşkonmaz, Ispanak, Domates, Kabak, Havuç, Patates, Sarımsak, Turp, Kırmızı Turp, Kereviz, Soğan Çalı Fasülyesi, Barbunya, Bezelye, Mercimek, Soya Fasülyesi, Mantar, Karnabahar, Lahana |
| BAHARATLAR | Fesleğen, Köri, Dereotu, Maydanoz, Nane, Kimyon, Karabiber, Kekik, Tarçın |
| TAHILLAR | Kara Buğday, Darı, Cin Mısırı, Pirinç, Çavdar, Buğday, Hardal Tohumu, Susam |
| KURUYEMİŞLER | Yer Fıstığı, Fındık, Hindistan Cevizi, Badem, Fıstık, Ceviz |
| DİĞERLERİ | Kahve, Kakao, Siyah Çay, Ekmek Mayası |
Türkiye’nin En Güvenilir Sağlık Sitesi – IFDİYETİ
Sıkça Sorulan Sorular
Fruktoz intoleransının belirtileri nelerdir?
Fruktoz emilim bozukluğu veya intoleransı olan bazı kişilerde semptomlar görülmeyebilirken,ortak işaretler. Ağrı, gaz, şişkinlik, ishal ve mide bulantısı gibi bağırsak sorunlarını içerir.
Fruktoz intoleransınız varsa kaçınmanız gereken yiyecekler nelerdir?
Fruktoz emilim bozukluğu olan kişiler , yüksek fruktozlu mısır şurubu ile yapılan ürünler gibi yüksek fruktozlu gıdalardan ve elma ve üzüm gibi meyvelerden kaçınan düşük bir FODMAP diyeti izlemelidir. Bu geliyor. 2014’ten itibaren. Kalıtsal fruktoz intoleransı olan kişiler, fruktozu diyetlerinden tamamen çıkarmalıdır.
Sonrada fruktoz intoleransı geliştirebilir misiniz?
Kalıtsal fruktoz intoleransı ve esansiyel fruktozüri, aniden gelişmeyen kalıtsal durumlardır. Fruktoz malabsorpsiyonu , akut gastroenterit, IBD veya yüksek fruktoz diyeti gibi bağırsakları etkileyen koşullardan gelişebilir .