Cinsel ilişki sonrası pişmanlık, bir kişinin kendi isteğiyle cinsel ilişki yaşadıktan sonra bu ilişkiye dair pişmanlık, üzüntü ya da utanç gibi duygular deneyimlemesi durumudur. Psikiyatrik literatürde postkoital disfori olarak isimlendirilen bu durum, her cinsel ilişki içinde görülen bir durum olarak öne çıkmaz. Cinsel ilişkinin birçok duyguyu açığa çıkarmasıyla kimi zaman bu gibi olumsuz duyguların da olabileceğini gösteren bir hâldir. Bu konuda ön bir bilgi sahibi olmak ise partnerinize doğru müdahalede bulunmanız için değerlidir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda partnerinizle konuşmak ve onun duygularını anlamaya çalışmak önemli olacaktır.
Postkoital Disfori Nedir?
Cinsel birliktelik sırasında ya da sonrasında deneyimlenen olumsuz duygular, postkoital disfori olarak adlandırılır. Bu birliktelik sonrasında yaşanan ruh hâli, rızaya bağlı ilişkide gerçekleşir. Ayrıca bu durum mastürbasyon sonrası da kişilerde görülebilir. Kadınlarda ve erkeklerde eşit şekilde gözlemlenir.
Kişilerin birden üzüntü ve pişmanlık hissetmesi, duygusal bir dalganın kişiye vurması gibidir. Normalde bir sorun yoktur ve her şey yolunda ilerler, fakat bir anda kişi yoğun bir duygulanım yaşar. Bunun nedenini o anda kendisi de bilemez. Ayrıca bunun nedeni temelde kötü bir iletişim ya da ilişki de olmak zorunda değildir.
Postkoital disfori belirtileri
Postkoital disfori belirtileri arasında şunlar öne çıkar:
- Seks sonrası depresif düşünceler
- Ağlamak
- Boşluk hissi
- Uyuşuk hissetme
- Panik atak yaşama
- Yoğun kaygı
Cinsel İlişki Sonrası Üzüntü ve Pişmanlık Neden Olur?
Bireyin bu duyguları deneyimlediği esnada tanımlayamadığı nedenlerden dolayı postkoital disfori gerçekleşir. Literatürde bu durumla ilgili net bir tanım yoktur. Fakat genel olarak şu gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkar:
Hormonal nedenler
Bireylerin bir kısmında cinsel ilişki sonrası yoğun duygusal dalgalanmalar gözlemlenir. Cinsel ilişkiden sonra prolaktin ve oksitosin hormonlarının salgılanması bireyse üzüntü, pişmanlık ve keder gibi duyguların açığa çıkmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra cinsel ilişki sırasında yükselen duyguların cinsel ilişki sonrası normal seviyelere gelmesi kişilerde üzüntü hissini tetikleyebilir. Normal seviyelere bir süre alıştıktan sonra bu durum geçebilir.
Genel psikolojik ruh hâli
Bireyin genel psikolojik durumu cinsel ilişkide yaşadığı deneyimi de etkiler. Psikolojik olarak suçluluk duygusunu yoğun yaşayan bir birey, cinsel ilişki sonrasında da bu duyguyu hissedebilir. Ayrıca suçululuk duygusu kişiye aşırı sorumlu ve vicdanlı olma amacı da yükleyeceği için kişi ilişkiyle ilgili kendini suçlamaya eğilimli olabilir. Herhangi bir sorun olmamasına rağmen bir durumu sorun olarak ele alabilir. Özellikle bunu kendi içinde yaşayarak cinsel ilişki sonrası üzüntü ve pişmanlık duygularını yoğun bir şekilde hissedebilir.
Fiziksel görünüm
Kişisel olarak fiziksel görünümünden memnun olmayan kişiler cinsel birleşmeden sonra kaygı yaşayabilir. Partnerlerinin onun hakkında ne düşündüğünü merak ederek huzursuz hissedebilirler. Bu da olumsuz duyguların hissedilmesine yol açar. Beğenilmediklerini, karşısındakini kişiyi yeterince memnun edemediklerini ve bir daha onunla iletişime geçilmeyeceğini düşünme eğiliminde olurlar.
İlişkinin genel durumu
Cinsel birliktelik yaşanan kişiyle olan ilişki, cinsel ilişkiyi de etkileyebilir. Eğer sadece cinsel birleşme ilişkisi varsa kişi bu birleşmeden sonra boşluk hissi yaşayabilir. Yalnızca seksten ibaret olan bir ilişki o kişiye yeterince iyi gelmeyebilir. Böyle bir durumda partnerle konuşmak ve düşünceleri paylaşmak çok etkili olacaktır.
Orgazm olamama
Cinsel ilişkiden beklenti her iki tarafın da orgazm olarak keyifli bir vakit geçirmesidir. Orgazm olamayan bir birey ilişki sonrasında pişmanlık ya da üzüntü duyguları yaşayabilir. Ayrıca birey erken boşalmaktan korkarak farklı bir cinsel birleşme de yürütebilir. Tüm bunlar elbette psikolojik ve sosyal etkilerden de kaynaklıdır.
Toplumsal faktörler
Toplumun cinselliği bir tabu olarak ele alması, kişilerin özellikle evlilik dışı cinsel ilişkilerde yoğun bir suçluluk ve pişmanlık yaşamasına neden olabilir. Ayrıca bu hisle birlikte kişi kendini yargılayabilir. Bunun yanı sıra yalnızca cinsel ilişkide değil mastürbasyon yaptıklarında da benzer suçluluk duygularını hissetmeleri mümkündür.
Cinsel travmalar
Seks hakkında hissedilenlerde cinsel travmalar büyük ölçüde etkiler. Hâlihazırda girdiğiniz ilişki rızaya dayalı olsa da öncesinde yaşadığınız bir travmatik olay iyi hissetmenizi engelleyebilir ve sizi sekse karşı zorlu bir duruma getirebilir. Yalnızca cinsel travmalar değil kaza gibi diğer travmalarda sekste zorlantıya neden olur. Kişinin bedeninin tehlike içinde olduğu ya da bir yakınını kaybettiği travmalar kolay kolay atlatılabilir şeyler değildir. Cinsel ilişkiyi de büyük ölçüde etkilerler. Bu sebeple böyle bir durum yaşıyorsanız mutlaka bir terapistle konuşmanız iyi olacaktır.
Postkoital Disfori Tanı ve Tedavisi
Postkoital disfori tanısı, bir psikiyatrist tarafından görüşmelerinizin ardından konur. Tanıdan sonra terapiyle birlikte bazı davranışsal yöntemler de takip edilebilir. Bu yöntemler arasında şunlar vardır:
- Günlük tutmak hem kendinizi anlamanız hem de cinsel ilişki hakkında kendinize yönelik notlar almanız için önemlidir. Burada duygu, düşünce ve davranışlarınızı olay kapsamında yazabilirsiniz. Cinsel ilişkiyi ve partnerinizi değerlendirebilmeniz için önemli bir aktivitedir.
- Yoga ve meditasyon yapmak, bedeninizi anlamanın ve tanımanın etkili yollarıdır. Bu tekniklerle hem kendinize hem de bedeninize etkili bir aktivite fırsatı yaratırsınız. Gevşeme egzersizleriyle birlikte cinsel ilişki sonrası üzüntü ve pişmanlık duygularını ele alabilir, bunlar üzerine düşünceler geliştirebilirsiniz.
- Nefes egzersizleri yaparak güne güzel ve enerjik başlayabilirsiniz. Postkoital disfori tedavisi için etkili bir yöntem olarak öne çıkan nefes egzersizleri, doğru ve düzenli bir şekilde yapıldığında kişilerin büyük ölçüde rahatlamasını destekler. Stresi ve kaygıyı da doğrudan pozitif etkileyeceği için psikiyatristler tarafından bu teknik tavsiye edilir.
- Partnerle duyguların en açık şekilde konuşulması da cinsel ilişki için önemli bir yöntemdir. Partnerinize kendinizi açarak ondan yardım ve anlayış isteyebilirsiniz. Bu sayede cinsel ilişkide kuracağınız iletişim çok daha iyi bir duruma gelir. Anlaşıldığınız yerde daha rahat kendiniz olabilirsiniz.
- Partnerle yapılan seks dışı aktiviteler de çok değerlidir. Birbirinizi anladığınız, birbirinize iyi geldiğiniz ve farklı bir şey yaptığınız bu aktiviteler önemlidir. Film izlemek, yürüyüş yapmak ya da bir konsere gitmek gibi eğlenceli şeyler olabilir. Önemli olan kurduğunuz bağı genişletmek ve birbirinizi daha iyi anlayabilmektir.
Sonuç
Cinsel ilişki sonrası üzüntü ve pişmanlık olarak adlandırılan postkoital disfori, herkesin zaman zaman başına gelebileceği bir durumdur. Hastalık olarak tanımlanması bu sebeple güçtür. Farklı nedenlere bağlı olarak gelişebileceği için bazı zamanlar gerçekleşmesi normal kabul edilebilir. Özellikle kişinin yaşadığı son deneyimler bu durumun gelişmesinde doğrudan etkilidir.
Tedavisi için bazı davranışsal yöntemler takip edilerek cinsel ilişki sonrası üzüntü aşılabilir. Önemli olarak öz bakıma dikkat etmek ve partnerle tüm bunları paylaşabilmektir. Kişi daha çok zorlanıyorsa ve cinsel ilişki sonrası bu durum daha sık tekrarlıyorsa bir profesyonelden destek alarak çözüm yollarını bulabilir. Gerek tek başına gerekse partneriyle gideceği terapiler tedavi için çok destekleyici olacaktır.