A Vitaminin Faydalarını Duyunca Stoklarda Havuç Kalmayacak

A vitamini, güçlü bir antioksidan görevi gören yağda çözünen bir vitamindir. 

Nörolojik ve görsel fonksiyonlar ve sağlıklı cildin korunmasında önemli bir rol oynar. 

Tüm antioksidanlar gibi, serbest radikallerin neden olduğu hasarla savaşarak inflamatuar durumların azaltılmasında etki eder.

A vitamini iki ana formda bulunur:

• Aktif Form A vitamini (Retinol olarak da adlandırılır)
• Beta-karoten

Retinol, hayvansal kaynaklı gıdalardan gelir. Doğrudan vücut tarafından kullanılabilen önceden oluşturulmuş bir A vitamini türüdür.

Beta-karoten ise renkli meyve ve sebzelerden elde edilir. Özellikle havuçta bolca bulunur ve karotenoid provitamin formundadır.

Beta-karoten adı, Yunanca “beta” kelimesi ile Latince “carota”  (havuç) kelimesinin birleşiminden gelir. diğer karotenoid türleri gibi, kullanılmadan önce retinole (A vitamininin aktif formu) dönüştürülmelidir. Aksi halde vücutta işlenemez.

Küçüklüğümüzden beri ismini duyduğumuz ama faydaları hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığımız vitamini ele alalım.

Renkli meyve sever misiniz? Birçok salata ve yemek, kendine özgü renkleri nedeniyle daha çekicidir. Eğer yeterince renkli besleniyorsanız karotenoidlerin faydalarını vücudunuza alıyorsunuz.

Doğada 600’den fazla farklı cinse karotenoid bulunmaktadır. Beta-karoten, bunların arasında rengi turuncu ve sarı olarak göz önüne çıkıyor.

İnsanlarda kanda beta-karoten, lutein, likopen (domateste bolca bulunur) gibi dokularda 20’ye yakın karotenoid bulunmaktadır.

A vitamini yağda çözünen bir vitamindir. Güçlü bir bağışıklık sisteminin yanı sıra sağlıklı görme ve cildi korumak için vücudun yüksek A Vitamini seviyelerine sahip olması önemlidir. Beta-karoten havuçtan izole edilmiş

Tabi ki bu antioksidan sadece havuçta bulunduğunu düşünmeyin, tatlı patates ve lahana gibi diğer sebze ve meyveler de bu rengi içerir.

Beta-karoten ve A vitamini.

Beta-karoten tükettiğimizde, vücut onu işleyerek A vitamini yani retinole  dönüştürür.

A vitamine dönüştükten sonra hücre içinde bir çok faydaya sağlar

• Görme sağlığını geliştirme
• Bağışıklık sistemini destekleme
• Sağlıklı cilt yapısı
• Kaygıda azalma

A vitaminin kaygı bozukluğuna az da olsa fayda sağladığı biliniyor. Bununla ilgili açıklamayı biraz sonra vereceğiz.

 Esas olarak karotenoidler bitkilerin doğal bir parçasıdır, ancak takviye formunda da kullanılabilmektedir. A vitamini temel bir besindir ama Beta-karoten, A vitamini gibi temel bir besin maddesi değildir . 

Vücudumuzda özellikle hücreler ve görme duyusu A vitamine büyük ihtiyaç duyar.

Aşırıya Kaçmayın

A vitamini depolanabilen bir vitamindir. Özellikle karaciğer bölgesinde depolanan A vitamin, aşırıya kaçıldığında toksik etkiler yaratır. ,

İşte A vitaminin faydaları:

1- Bağışıklık Sistemi

Zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olmak için vücudumuza giren mikrop, bakteri ve virüs gibi etmenlere karşı savunmasız olmak demektir.

A vitamini, bazı durumlarda özellikle hastalık ve enfeksiyonla mücadelesi nedeniyle bağışıklık sistemine destek olur.

Peki A vitamini eksikliğinin, bağışıklık sisteminin gücünü düşürdüğünü biliyor muydunuz? (kaynak)

Mesela 2014’te yapılan araştırmada, A vitamini takviyesi alan 80.000 bini aşkın çocuklarda ishal ve sıtma gibi hastalıklardan koruduğu görülüyor. Bu durum da, ilaçlarla tedaviye oranla nispeten ucuz olan A vitamini sayesinde milyonlarca dolar tasarruf sağlanmış.(kaynak)

2- Sağlıklı Ciltler

Sağlıklı bir cilt güzel bir cilttir. Özellikle bir çok insan için cilt sağlığına büyük önem verilir.

Peki, iç sağlığımızı arttırdığımızda, daha sağlıklı iç organlara sahip olduğumuzda, cildimiz de otomatik olarak daha ışıldayacağını biliyor muydunuz?

Bunun yanında dermatologlar tarafından akne ve kırışıklık tedavisi için giderek daha fazla reçete edilen A vitamini, cilt üzerindeki güçlü faydalı özellikleri ile bilinir. 

Bilimsel bir araştırmayla açıklayalım. Araştırmada, A vitaminin, topikal yani sürülerek uygulamasının, cildin dış etkilerden kendini koruma gücünü arttırdığı görülmüş.

Bunun yanında, ciltteki kırışıklıkların önemli ölçüde nasıl iyileştirdiğini belirtiliyor. (kaynak)

Sadece bu değil, antiinflamatuar özellikleri sayesinde retinoidler, sedef hastalığı, akne ve egzama gibi oldukça yaygın cilt hastalıklarının önlenmesinde veya tedavisinde destek olabilir.(kaynak)

3- Göz Sağlığı

Hepimiz A vitaminin göz sağlığına ne derece fayda sağladığını duymuşuzdur. Peki, bunun esas sebebi hakkında bilgimiz var mı?

A vitamininin retinada bulunan ve ışık retinaya çarptığında aktive olan ve beyne bir sinyal gönderen bir protein olan Rodopsin’in bileşeni olmasıdır. 

Yaşla beraber, retinada dejenerasyon başlar. Beta karoten bu dejenerasyonun önlenmesinde önemli bir bileşendir.

4- Kronik Hastalıklarla Savaş

Kronik hastalıkların gelişmesinde ve ilerlemesinde inflamasyonun rolü iyi anlaşılmamıştır. Belirli oranda enflamasyon doğal bir süreç olmakla birlikte, kronik inflamasyon kanser, diyabet ve kardiyovasküler problemler gibi hastalıklarla da bağlantılıdır.

Bunun bir diğer sebebi de gözlere zarar veren inflamatuar etkileri azaltmasıdır. A Vitamini ve Beta-karotenin anti-inflamatuar etkileri azaltabilir.

Günlük A Vitamini alımınızı artırmak, bu önemli mikro besinden tam olarak yararlanmanın en iyi yoludur.

5- Doku Onarımı

Dokuların hızlıca onarılması sağlığımız için önemlidir.

Hücre yenilenmesi ve doku onarımı söz konusu olduğunda, doğru miktarda A ve C vitamini almak elzemdir. 

Bazı çalışmalarda, A vitamini tüketiminin yara iyileşmesine hızını arttırdığı görülmektedir.

Hayvan denekler üzerinde yapılan bir çalışma, Diyetlerinde A vitamini formlarının eklenmesinin hayvanlarda cerrahi yara iyileşmesini hızlandırdığı görülmektedir.(kaynak)

İşte A vitamini içeren en iyi besinler:

A vitamini sebzeler ve bazı hayvansal ürünlerde yeterli miktarda bulunabilmektedir.

• Tatlı patates (1 orta pişmiş): 21.907 IU (%438 BKA)
• Sığır karaciğeri (30g – pişmiş): 8.881 IU (%178 RDA)
• Lahana (240gr – doğranmış): 10.302 IU (%206 BKA)
• Ispanak (240gr – çiğ): 2.813 IU (%56 BKA)
• Havuç (1 orta boy – çiğ): 10,190 IU (%204 BKA)
• Kabak (240 gr – pişmiş): 22.869 IU (% 457 RDA)
• Yumurta sarısı (1 büyük): 245 IU (%5 RDA)
• Brokoli (240gr – çiğ): 567 IU (%11 RDA)
• Tereyağı (1 yemek kaşığı): 350 IU (%7 BKİ)
• Kuru kayısı (30gr): 1.009 IU (%20 RDA)

Bunun yanında, bezelye, mango, yulaf ezmesi, fesleğen de yüksek oranda A vitamini içermektedir.

Bazı durumlarda, özellikle spesifik balık türlerinin yağlarından A vitaminin çıkartılabilmektedir.

Daha iyi görmek için havuç yiyin

Havuç yemezsek, dev gözlüklerle takacağımızı sandık. Aslında bir bakıma da doğru. A vitamini eksikliği gözlerde problemler yaratabiliyor.

Yeterli miktarda A vitamini almak, yukarıda bahsettiğimiz faydalardan yararlanmak için çok önemlidir.

A Vitamini Eksikliği Semptomları

Solunum, sindirim ve idrar yolu sağlığında önemli bir rol oynadığı için diyette yeterli miktarda A Vitamini bulundurmak önemlidir.

A vitamini eksikliği geliştirme riski en yüksek olan kişiler,

• Çölyak hastaları
• Bağırsak iltihabı
• Otoimmun hastalıklar
• Pankreas hastalıklar
• Geçirgen bağırsak

gibi hastalıklardan muzdarip kişilerde görüşmektedir.

Gelişmemiş ve fakir toplumlarda A vitamini eksikliği daha çok görülmektedir. özellikle Afrika ve Güney/Doğu Asya gibi ülkelerdeki halk, temel gıdaların ulaşımında problemler yaşamaktadır.

Bu durumdan en çok çocuk, yaşlılar ve hamile kadınlar etkilenmektedir.

A vitamini eksikliği bulaşıcı ishal veya kızamık gibi ciddi hastalık riskini artırır.

A vitaminin en belirgin semptomları şöyledir:

• Kuru dudaklar
• Gece körlüğü
• Pullu deri
• Raşitizm
• Hasarlı bağışıklık sistemi

Bunlar dışında, diyetlerinde A vitamini içeren gıdalardan tüketmeyenler ve katı diyet uygulayan insanlarda da A vitamini eksikliği görülebilir.