Adrenal bezler böbreklerin üstünde bulunan üçgen şekilli endokrin bezleridir. Bu bezler, metabolizmayı düzenlemek, bağışıklık sistemini desteklemek ve hatta stres tepkilerini yönetmek dahil olmak üzere çeşitli vücut süreçleri üzerinde etkisi olabilecek hormonları salgılar.
Adrenal bezler, savaş ya da kaç tepkisi de dahil olmak üzere vücudun stres tepkisinde önemli bir rol oynar. Akut stres vücudu harekete geçmeye hazırlarken, fazlası kronik strese neden olabilir ve bu da kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığı üzerinde ciddi bir etki yaratabilir.
Bu makale, adrenal bezlerin zihinsel sağlıkta oynadığı rolü açıklamaktadır. Bu bezlerin nasıl çalıştığını, vücudun stres tepkisi üzerindeki etkilerini ve bunun zihinsel sağlık üzerindeki etkini anlayalım.
Hap Özet Bilgiler
- Adrenal yorgunluk, kronik strese uzun süre maruz kalmanın adrenalleri boşaltarak düşük kortizol durumuna yol açabileceğini öne sürüyor. Adrenal tüketnmesi, beyin sisi, düşük enerji, depresif ruh hali, tuz ve tatlı istekleri, sersemlik ve diğer belirsiz semptomlara neden olur.
- Adrenal bezler öncelikle epinefrin, adrenalin ve kortizol dahil olmak üzere stres ve kaygı ile ilgili hormonları salgılar . Adrenal bezler ayrıca erkek cinsel özelliklerinin gelişiminde rol oynayan ve kadınlarda östrojene dönüştürülebilen androjenleri (seks hormonları) salgılar.
- Çok az veya çok kortizol fizyolojik değişikliklere yol açabilir ve kaygı, depresyon, yorgunluk, hazımsızlık, kilo alma, strese karşı toleransın azalması ve düzensiz uyku döngüleri gibi istenmeyen semptomlara neden olabilir. (kaynak) Düşük kortizol seviyeleri zayıflığa, yorgunluğa ve düşük tansiyona neden olabilir .
Genel olarak, kortizol etkileri yıkıma (katabolizma) ağırlık verir. Kortizol, protein, yağ ve karbonhidrat yapım-yıkımını eş güdümlü bir biçimde şeker üretimini arttıracak şekilde düzenler: kaslardaki protein yıkımını arttırıp, yeni protein bireşimlenmesini baskılar.
Adrenal Bezler Nasıl Çalışır?
Adrenal bezler, metabolizmayı, kan basıncını, stres tepkisini ve bağışıklık fonksiyonunu düzenleyen hormonları kan dolaşımına salmaktadır. Adrenal bezlerin ürettiği anahtar hormonlar şunları içerir:
- Kortizol: Kortizol, çeşitli vücut fonksiyonlarında rol oynayan doğal olarak oluşan bir steroid hormondur. Genellikle “stres hormonu” olarak adlandırılan kortizol, vücudun stres tepkisindeki rolüyle bilinir
- Aldosteron: Aldosteron, kan basıncının yanı sıra vücudun sodyum ve potasyum seviyelerini düzenlemede önemli bir rol oynar. Böbreklere sodyumu emmesi ve potasyumu idrar yoluyla salması için sinyaller göndererek vücuttaki hem kan basıncını hem de elektrolit seviyelerini düzenler.
- Dehidroepiandrosteron (DHEA): DHEA, androjenler ve östrojenler, erkek ve kadın seks hormonları dahil olmak üzere bir dizi hormona dönülebilen, doğal olarak oluşan bir steroid hormondur.
- Epinefrin ve Norepinefrin: Vücudun stres tepkisi sırasında epinefrin (adrenalin) ve norepinefrin (noradrenalin) hormonları salınır. Korktuğunuzda muhtemelen hissettiğiniz “adrenalin patlamasına” neden olurlar. Bunun yanında Wim Hof metodu, özellikle “Soğuk Duş almak”, doğal yoldan adrenalin bezini uyaran akut streslerden biridir.
“Adrenal yorgunluk” terimi, 1998 yılında bir naturopat ve alternatif tıp uzmanı olan James Wilson tarafından ortaya atıldı .Adrenal yorgunluk” adrenal bezlerin gerekli seviyenin altında çalıştığında ortaya çıkan bir grup ilgili belirti ve semptom (bir sendrom)” olarak tanımlıyor .
Kaynaı: https://www.webmd.com/a-to-z-guides/adrenal-fatigue-is-it-real
Adrenal Bezler ve Stres Tepkisi
Savaş ya da kaç tepkisi tetiklendiğinde, vücut, ya sorunla yüzleşerek ya da kaçarak tehlikeyle baş etmeye hazırlanır. Bu durumun fiziksel belirtileri, genişlemiş göz bebekleri, cilde artan veya azalan kan akışı, artan kalp hızı ve solunum ve kas gerginliğini içerir.
Akut stres zamanlarında, bu tepki, insanların güvende kalmaları gerektiğinden tepki vermelerine yardımcı olabilir. Bununla birlikte, uzun süreli kronik stres, bu yanıtın uzun süre aktif hale gelmesine neden olabilir .
Adrenal bezlerin aşırı çalışması kortizol dahil olmak üzere stres hormonlarına çok fazla maruz kalmaya neden olur. Bu durum sonucunda:
- Endişe
- Kardiyovasküler problemler
- Konsantrasyon ve hafıza sorunları
- Depresyon
- Baş ağrısı
- Kas gerginliği
- Uyku bozuklukları
- Ağırlık değişiklikleri
Bunun yanında kaygı ile stres arasında ufak bir fark vardır. Bu konu hakkında makalemizi okumanızı öneririz.
İlginizi çekebilir: Stres ve Kaygı Arasındaki Fark Nedir?
Adrenalin Onarımı İçin Stratejiler
Normal şartlar altında, vücudun gevşeme tepkisi , savaş ya da kaç tepkisi tetiklenmeden önceki durumuna geri dönmek için eninde sonunda devreye girer.
Kronik stres ve kaygı sizi yüksek bir uyanık durumda tutabilirken, stresi azaltmak ve gevşeme tepkisi oluşturmak için kullanabileceğiniz stratejiler vardır.
Adrenal bezlerimizden salınan kortizol ve diğer stres hormonlarını düşürmek için insanların yararlı bulabileceği çeşitli teknikler şunlardır:
- Diyafram derin nefesleri
- Egzersiz yapmak
- Günlük tutmak
- Meditasyon
- Progresif kas gevşemesi
- Yoga
- Derin uyku
Bu teknikler sadece adrenal bezler stres hormonları salgıladığında hızlı bir rahatlama sağlamakla kalmaz, aynı zamanda insanların uzun vadeli strese karşı daha fazla direnç geliştirmelerine yardımcı olabilir.
Bilişsel Davranışçı Terapi, Adaptojenler ve Stres
Bilişsel terapinin anksiyete bozuklukları, depresyon ve hatta şiddetli stres gibi birçok sorunun tedavisinde etkili olduğu bulunmuştur
- Bilişsel Davranışçı Terapi: İnsanların strese katkıda bulunan olumsuz düşünceleri değiştirmelerine yardımcı olan bilişsel davranışçı terapiyi (CBT) ve insanların stresten kurtulmalarına yardımcı olmak için farkındalık ve meditasyonu içeren farkındalık temelli stres azaltmayı (MBSR) kapsar
- Reçeteli İlaçlar : Doktorlar aşırı kaygı ve stres duygularını hafifletebilecek ilaçlar da reçete edebilir. Ciddi durumlarda Antidepresanlar ve anksiyete ilaçları kaygıyı azaltabilir ve ruh halini iyileştirebilir, bu da insanların daha sakin ve daha az sıkıntılı hissetmelerine yardımcı olabilir.
Doğal yoldan kaygıyı ve stresi azaltabilecek stratejiler de vardır.
Sağlıklı adrenal fonksiyon için önerilen yöntem, şeker, kafein ve abur cubur bakımından düşük bir diyetle beslenmektir. Ayrıca B1, B5, B6 ve B12 Vitaminleri, C vitamini, Magnezyum bakımından yüksek beslenmek fayda sağlayabilir.
Bunun yanında adaptojenler adrenal yorgunlukla fayda sağlar. Adaptojenler , vücudun haberci sinyallerini (Hipotalamik-Hipofiz-Adrenal-Tiroid ekseninde) vücudu homeostaziye (dengeye) geri getirmeye yardımcı olur. (kaynak)
İlginizi çekebilir: Adaptojenler: Strese Karşı Etkili Silah
Ek bilgi: Stres, adrenalin bezi ve kaygı gibi durumlarda “ikinci beyin” dediğimiz bağırsak önemli rol oynamaktadır. Probiyotik bakterilerini optimize etmekte gerekebilir.
Araştırmalar, GABA, Dopamin ve Serotonin gibi beyin kimyasallarının bağırsaktaki probiyotik bakteriler tarafından da sentezlendiği bulunmuştur.
Sonuç
Biyotıpta, tehdit edici durumlar, stres ve büyük yaşam değişiklikleri ile karşı karşıya kaldığımızda adrenal bezler kortizol ve norepinefrin üretir.
Bu hormonların aşırı üretimi stres, kaygı bozukluğu ve uykusuzluk gibi semptomlar yaratabilir.
Stresle başa çıkmanın yollarını bulmak, aşırı stresin etkisini en aza indirmeye yardımcı olmak için: Derin nefes alma, farkındalık ve meditasyon gibi zihin-beden tekniklerini geliştirebilirsiniz.
Türkiye’nin En Güvenilir Sağlık Sitesi- İFDİYETİ
Kaynaklar:
https://www.health.harvard.edu/blog/is-adrenal-fatigue-real-2018022813344
https://www.verywellhealth.com/adrenal-fatigue-exhaustion-3231648