Glutensiz diyet, buğday, çavdar, arpa ve bunları içeren herhangi bir şeyden kaçınmayı gerektiren katı bir diyettir. Bazı insanlar için glütensiz diyet ile sağlık hedeflerine ulaşabilmektedir- bazıları, mecbur olarak glutenli beslenmektedir.(çevresel şartlar)
Özellikle Türkiye’deki insanlar için glutensiz beslenmek zordur – yiyeceklerinde, içeceklerinde ve kültürümüzde büyük yer edinmiştir.
Glutensiz beslenmenin geniş çevrelere yayılıp, teşvik edilmesini gerekir. Ketojenik diyet ve Paleo Diyet programları ise otomatik olarak glutensiz beslenmeyi desteklemektedir.
Gluten Nedir?
Gluten buğday, çavdar ve arpada bulunan bir proteindir. Hamuru elastik yapan, ekmeğin pişerken kabarmasını sağlayan ana bileşendir. Glutensiz diyetler genellikle çölyak hastalığı veya glüten duyarlılığı olan kişilere tavsiye edilir.
Bununla birlikte, glüten duyarlılığı veya Çölyak hastalığı olanlar için vücut, gluten, ince bağırsağa ve bağırsak bakterilerine(probiyotikler) zarar verebilecek bir proteindir.
Glutensiz ürünler, buğday, çavdar ve arpanın yerini alan tahıl ürünleridir. Glutenden kaçınmak isteyen birçok kişi tarafından kullanılırlar.
Gluten Alerjim Veya intoleransım Varsa Nasıl Anlarım?
Gluten alerjisi veya intoleransı, vücudun bağışıklık sisteminin buğday, arpa, çavdar ve diğer tahıllarda bulunan gluten proteinine tepki vermesidir. Gluten alerjisi olan biri bu tahıllardan herhangi birini yediğinde, vücut onları yabancı bir cisim olarak görür ve bağışıklık tepkisi tetiklenir.
Glutensiz diyetler sadece çölyak hastaları için değildir. Bunlar, intoleransları olduğu veya çölyak dışı glüten duyarlılığından (NCGS) muzdarip oldukları için glüten içeren yiyecekleri yemekten kaçınmak isteyen herkes içindir.
Gluten alerjisi olan kişiler buğday, arpa, çavdar veya gluten proteinleri içeren diğer tahılları içermeyen her şeyi yiyebilirler. Buna pirinç, mısır, patates ve tatlı patates dahildir. Buğday içeren yiyecekleri yemekten kaçınmak isteyen ancak gerçek bir alerjisi olmayan kişiler,:
“Glüten problemi yaşayan insanların yaklaşık yüzde 99’u bunu bilmiyor bile. Kolaylıkla tedavi edilebilir gluten duyarlılığı yerine, hastalıklarını veya semptomlarını başka bir şeye bağlıyorlar .”
–Mark Hyman, M.D.
Glutenin Zararları Nelerdir?
Gluten buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan bir proteindir. Bunun dışında bulgur, buğday veya arpadan yapılan tahıllı bir besindir ve gluten içerir. Gluten proteini bazı insanların sindiremediği bir proteindir. Bu kişilerde glüten intoleransı veya glüten duyarlılığı geliştirir.
Gluten intoleransı, çölyak hastalığı ile aynı şey değildir. Çölyak hastalığı, glüten içeren yiyecekler yerseniz ince bağırsağa zarar veren otoimmün bir hastalıktır. Bu, besin eksikliklerine ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir. vücuttaki demir ve magnezyum gibi hayati mineralleri tüketerek yorgunluğa neden olabilir.
Gluten intoleransı ince bağırsağa herhangi bir zarar vermez, ancak mide ağrısı, ishal veya kabızlık, bulantı ve kusma, yorgunluk ve iştahsızlık gibi başka semptomlara neden olabilir.
Gluten tüketimin azaltılması neticesinde birçok insan daha fazla enerjiye sahip olduklarını keşfettikçe daha popüler hale geliyor.
Glutensiz diyetlerin sağlığa faydası vardır ve iltihaplanmayı azaltmanın bir yolu olabilir. Bununla birlikte, tüm glutensiz diyetler sağlıklı değildir. Örneğin, kek ve dondurmadan oluşan glütensiz bir kek, yine de fazla kalori ve yağ içerebilir.
Bununla birlikte, glütensiz diyetler söz konusu olduğunda, sağlık savunucuları ve beslenme uzmanları arasında büyük bir ayrım vardır. Glutensiz diyetlerin sağlıklı olup olmadığı konusunda fikir birliği yoktur. Bu diyet, normal glüten içeren diyetten daha mı sağlıklı?
Glutensiz beslenmek neden beni daha iyi hissettiriyor?
Çölyak hastalığı, glüten tüketiminin neden olduğu otoimmün bir hastalıktır. Küresel olarak, 100 kişiden 1’inde çölyak hastalığı vardır. Hastalık yıpratıcı olabilir, mesela ABD’de 133 kişiden 1’inde gluten hassasiyeti veya çölyak hastalığı bulunabiliyor.
Türkiye’de dahil olmak üzere pek çok insan glütene karşı toleranssızdır ve vücutları bu proteini iyi sindiremez. Gluten içeren yiyecekler yediğinizde, iltihaplanmaya ve ince bağırsakta hasara neden olabilir. Bu, mide ağrısı, şişkinlik, ishal veya kabızlık, baş ağrısı, yorgunluk ve beyin sisi gibi bir dizi farklı semptomlara yol açabilir.
Glutensiz – Free (GF) diyetleri uyguladığınızda, bağırsak iyileşir ve bu semptomlar zamanla kaybolur. Çölyak hastalığınız ve/veya glüten intoleransınız varsa, glütensiz bir diyet kilo vermenize ve kan şekeri seviyenizi kontrol etmenize yardımcı olabilir. Çölyak hastaları gluten içeren yiyecekleri yediklerinde, ince bağırsaklarında hasar meydana gelir ve vitamin, mineral veya diğer besin maddelerini ememezler.
Glütenle ilgili rahatsızlık kişiden kişiye değişebilir, ancak glüten duyarlılığına işaret edebilecek bazı önemli işaretler vardır. Aşağıdakilerden herhangi birini yaşıyorsanız gluten duyarlılığı olabilir
- şişkinlik
- mide bulantısı
- ishal
- kabızlık
- tükenmişlik
- eklem ağrısı ve iltihabı
Glütensiz diyet, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein olan glüteni hariç tutan özel bir diyettir. Bu diyet genellikle çölyak hastalığı veya çölyak dışı glüten duyarlılığı olan kişiler tarafından yapılır.
Glutensiz beslenmek için başka birçok neden olduğunu belirtmekte fayda var. Bazı insanlar glütensiz bir diyette daha fazla enerjiye sahip olduklarını fark ederken, diğerleri cildinin temizlendiğini veya eklem ağrılarının azaldığını görebilir.
Glutensiz Beslenmek, En sevdiğim yiyeceklerin hepsinden vazgeçmek anlamına mı geliyor?
Glutensiz diyetler son yıllarda giderek daha popüler hale geldi. Ama orada o kadar çok seçenek var ki, nereden başlayacağınızı ve tadı güzel olan glutensiz ürünler bulmak zor olabilir.
Glutensiz diyetler, özellikle yeni başlıyorsanız pahalı gelebilir. Glutensiz gıdalar, genellikle normal gıdalarda daha pahalıdır ve glütensiz beslenmenin, gıda için harcadığınız para miktarını %33’e kadar arttırabilir
Glutensiz beslenmek, kişilerin diyetlerinde büyük bir değişiklik yaratabilir. Pizza, makarna ve ekmek gibi en sevdiğiniz yiyeceklerden vazgeçmek anlamına gelir. Ama böyle olmak zorunda değil! Aynı derecede araştırılırsa birçok glütensiz gıda alternatif var.
Birçok insan glütensiz yaşamanın, yemeyi sevdikleri her şeyden vazgeçmek anlamına geldiğini düşünür. Bu doğru değil! Glutensiz bir diyette tadını çıkarabileceğiniz birçok lezzetli yiyecek var.
Glutensiz Diyette Neler Yasak?
Evde ve başka yerlerde kullandığımız birçok malzemede bulunduğu için glütenden kaçınmak zor olabilir. Size yardımcı olmak için, başlıca glüten kaynakları şunlardır:
- Buğdaydan yapılan gıdalar genellikle kepek, un, tam buğday, durum, kamut ve irmik gibi
- Bulgur
- Arpa
- Erişte
- Makarna
Glutenden kaçınmak istiyorsanız, en kolay yol işlenmemiş ve gluten-içermez sertifikalı yiyecekleri yemektir. Satın alınan ürünlerin etiketi okunmalıdır.
Yulaf doğal olarak glütensizdir ve teoride güvenlidir, ancak çapraz bulaşma olabilir, bu nedenle çölyak hastalığı olan kişiler için gluten içermez etiketli yulaf tercih edilmelidir.(Güvenilir Kaynak)
Detaylı bilgi almak için yazımızı okumaya devam edin
Glutensiz Yaşamanın Sağlığa Faydaları Nelerdir?
1- KAYGI VE DEPRESYONUN ÖNÜNE GEÇMEDE YARDIMCIDIR.
Çölyak hastalığı ile nöral komplikasyonlar arasındaki ilişki 1970’lerden beri gözlenmektedir.. Gluten duyarlılığı olan hastalarda ayrıca çeşitli nörolojik ve psikiyatrik semptomlar vardır.
- Çölyak hastalığı olan bazı kişilerde sindirim semptomları görülmez, ancak başka semptomlar ortaya çıkabilir. Bunlar yorgunluk, depresyon ve anemi içerebilir. (Güvenilir Kaynak)
- Çeşitli tıbbi raporlar, glüten duyarlılığı veya çölyak hastalığı olan kişilerin depresyon ve buna bağlı duygudurum bozuklukları teşhisi konma olasılığının daha yüksek olduğunu bulmuştur. Böyle bir çalışma, majör depresif bozukluk, distimik bozukluk ve uyum bozukluklarının hepsinin çölyak hastalığı ile ilişkili olduğunu bulmuştur. (Güvenilir Kaynak)
- Yakın tarihli bir araştırma, 6 aylık glütensiz bir diyetin bazı DEHB semptomları için önemli bir rahatlama sağlayabileceğini buldu. Deneyenlerin yarısından fazlası (%60) etkili olduğu için devam etmek istediklerini söyledi.(Güvenilir Kaynak)
- Bir çalışmada Çölyak hastalığı olan hastalar ve Çölyak hastalığı olmayan kişiler kullanıldı. Çölyak hastalarının, olmayanlara göre durumluk kaygıya sahip olma olasılığının daha yüksek olduğunu bulmuşlardır. Glutensiz bir diyetle 1 yıl sonra, Çölyak hastaları için durumluk kaygı semptomlarında önemli bir iyileşme oldu.(Güvenilir Kaynak)
Çölyak hastalığı olanlarda vücudun bağışıklık sistemi glütene sanki bir istilacıymış gibi tepki vererek ince bağırsağa zarar verir. Bu hasar, vücudun besinlerden besinleri emmesini engeller ve diğer semptomların yanı sıra kilo kaybına, yorgunluğa, osteoporoza ve depresyon, kaygı bozukluğu gibi problemlere neden olabilir.
Tıbbi veri tabanı PubMed’in (aralık 1953-2011) literatür taraması, psikiyatrik ve nörolojik komplikasyonları çölyak hastalığı veya glüten duyarlılığı ile ilişkilendiren 162 çalışma buldu.
Otuz altı makale nöbet bozuklukları için, 16’sı ataksi ve serebellar dejenerasyon için, 26’sı nöropati için, 20’si şizofreni için, 14’ü depresyon için, 12’si migren için ve 10’a kadar makale anksiyete bozuklukları için araştırma kaydedildi. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, otizm, multipl skleroz, myastenia gravis ve miyopati ve beyaz cevher lezyonları gibi araştırmalar da kaydedilenler arasında.
2- Sindirim Problemleri Azatalabilir
Glutensiz diyetler genellikle şişkinlik, ishal veya kabızlık, gaz gibi sindirim problemlerini tedavi etmek için önerilmektedir.
Araştırmalar, glütensiz bir diyetin, çölyak ve çölyak olmayan glüten duyarlılığı olan kişiler için bazı sindirim semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabileceğini göstermektedir.(Güvenilir Kaynak)
Araştırmada, çölyak hastası 215 kişi 6 ay boyunca glütensiz diyet uyguladı ve ciddi bir şekilde mide ağrısı, ishal gibi semptomlarının hafiflediğini gördü.(Güvenilir Kaynak)
3- Enerji Artışı
Çölyak hastalığınız varsa, glütensiz bir diyete geçmek daha enerjik ve daha az halsiz hissetmenize yardımcı olabilir. (Güvenilir Kaynak)
Glutensiz bir diyetin, iltihaplanma belirteçlerini azalttığı ve çölyak hastalığı olanlarda glüten kaynaklı bağırsak semptomlarına yardımcı olduğu gösterilmiştir.( Güvenilir Kaynak)
Gluten proteini ayrıca uygun şekilde sindirilmediğinde yorgunluğa ve diğer semptomlara neden olduğu bilinmektedir. Bu, bazı ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Glutensiz beslenme tercih ederken, diyetinize hızla çok fazla kalori ekleyebileceklerinden kek, hamur işleri ve atıştırmalıklar gibi işlenmiş “glutensiz” gıdalardan kaçınmak önemlidir.
Buğdayın ortadan kaldırılması, yaşlanma belirtilerinin yok edilmesini ya da yavaşlatılabilmesini sağlamakta, kırışıklıkları azaltmakta ve cildin tonunu ve dokusunu iyileştirebilmektedir.
Glütensiz Yaşam, Danna Korn
Sonuç
Gluten proteinleri, çölyak hastalığı ve glüten duyarlılığı gibi otoimmün bozukluklar dahil olmak üzere çeşitli sağlık koşullarının gelişimi ile bağlantılıdır. Çölyak hastalığı, teşhis edilmediği veya tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen otoimmün bir hastalıktır.
Glutensiz diyetlerin çölyak hastalığına yakalanma riskini %80’e kadar azalttığı gösterilmiştir. Glutensiz diyetler çölyak hastalığı geliştirme riskini azaltmanın yanı sıra tip 2 diyabet, obezite ve kalp hastalıkları gibi diğer kronik hastalıklara da yardımcı olabilir.
Glutensiz Beslenmede Neler Yasak?
Glütene alerjisi olan kişiler genellikle bu kişilerin glüten oranı yüksek yiyecekleri yemelerini yasaklayan diyet kısıtlamalarına sahiptir. Gluten buğday, arpa, çavdar ve diğer birçok tahılda bulunan bir proteindir. Proteinler parçalandığında glüten üretirler. Gluten, ekmek, kurabiye ve hatta makarna yemeklerinin hamurunda bulunabilir.
Gluten Hassasiyeti Kilo Aldırır mı?
Gluten duyarlılığının kilo alımına neden olabileceği iddia ediliyor. Bazı kişilerin glütene duyarlı oldukları, bu da kendilerini yorgun, şişkin ve hızlı kalp atışlarına ve hatta bayılmalarına neden olduğu söylenir. Glütensiz diyet savunucuları, glütenden kaçınmanın kilo vermenize ve diyabet ve gastrointestinal bozukluklar gibi belirli sağlık durumlarından kaçınmanıza yardımcı olacağını söylüyor. Nispeten doğrudur, ama her gluten hassasiyeti olan da kilolu değildir. Burada makrolar, karbonhidrat tüketimi gibi etmenlerde önemli olmaktadır.
Gluten Vücutta Su Tutar mı?
Gluten genel olarak yüksek karbonhidratlı ekmek ve buğday ürünlerinde bulunmaktadır. Yüksek karbonhidratlı beslenmek vücutta su tutar. Gluten alerjisi olan insanlarda ise gluten su tutar.
Çölyak mı Gluten Hassasiyeti mi?
Çölyak, genetik olarak buna yatkın kişilerin ince bağırsağını etkileyen bir hastalıktır. İnce bağırsağa zarar verir ve besinlerden normal olarak besinleri emememeye yol açar. Çoğu insan glütene karşı olumsuz reaksiyon göstermezken, bazıları glütene duyarlıdır ve karın ağrısı ve şişkinlik gibi rahatsız edici semptomlar yaşar. Çölyak, gluten hassasiyetine göre daha fazla olumsuz etkiler gösterir.